Gwarancja bezpieczeństwa w górach

Turystyka górska w naszym kraju staje się coraz bardziej popularna. Bardzo ważną kwestią jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim aktywnie spędzającym czas w górach. Służby ratownicze, powołane do niesienia pomocy w tak trudnych warunkach, muszą oprócz niezbędnej wiedzy medycznej posiadać odpowiednie przygotowanie i sprzęt do działań nawet w najtrudniejszych warunkach.

Już w 1873 roku podejmowano działania mające promować turystykę górską, dzięki powołanemu Towarzystwu Tatrzańskiemu powstały szlaki, schrony, później także schroniska. Wzrost atrakcyjności nowej formy wypoczynku i rosnącej liczby turystów odwiedzających tatrzańskie szlaki, wiązał się niestety z coraz większą liczbą wypadków. Pierwszą zorganizowaną organizacją udzielającą w górach pomocy była Straż Ratunkowa powstała w 1907 roku. Nie spotkała się ona jednak z przychylnym przyjęciem przez ówczesne władze. Dopiero tragiczna śmierć w lawinie śnieżnej na stoku Małego Kościelca jednego z propagatorów idei – Mieczysława Karłowicza, postaci powszechnie znanej i szanowanej - doprowadziła w 1909 roku do powołania przez Namiestnictwo we Lwowie Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Za zgromadzone z datków środki zakupiono podstawowy sprzęt i wyposażenie ratownicze. W 1927 roku zorganizowano stałe dyżury w Zakopanem, na Hali Gąsienicowej i nad Morskim Okiem, a od 1936 roku także na Gubałówce i Kasprowym Wierchu.

TOPR kontynuował swoją działalność podczas II Wojny Światowej niosąc m.in. pomoc ciężko rannym partyzantom. W roku 1950 powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Jego działalność doprowadziła do dalszego wzrostu liczby turystów i narciarzy. Turystyka masowa spowodowała wzrost liczby wypadków w prawie każdym masywie górskim, przez co koniecznym stało się powołanie kilku służb ratowniczych. W roku 1952 powstało Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, do którego włączony został TOPR. Ze względu jednak na swoją specyfikę Grupa Tatrzańska oddzieliła się w roku 1993 od GOPR stając się na powrót Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym.

Obecnie swoje zadania statutowe GOPR realizuje poprzez Grupy Regionalne: beskidzką, bieszczadzką, jurajską, karkonoską, krynicką, podhalańską, wałbrzysko-kłodzką. Pracę ponad 1000 ratowników dyżurujących w kilkudziesięciu stacjach najważniejszych masywów górskich wspiera specjalistyczny sprzęt w tym m.in. samochody terenowe, skutery śnieżne, pojazdy czterokołowe (quady). Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe działa w Tatrach i Paśmie Spisko-Gubałowskim. Niesie pomoc w wypadkach turystycznych, taternickich, jaskiniowych, narciarskich, lawinowych, paralotniowych i wielu innych, współpracując ściśle z Horską Zahranną Służbą na Słowacji. Oprócz działań ratunkowych realizuje – mające charakter prewencyjny – zadania informacyjne i popularyzatorskie.

Bezpieczeństwo wypoczywających w górach turystów nie zależy tylko od umiejętności i możliwości służb ratunkowych. Nie mniej istotne jest wypracowanie odpowiednich rozwiązań prawnych, pozwalających efektownie wykorzystać cały ich potencjał i zapewnić odpowiednie warunki pracy. Jako poseł podejmuję wiele działań, które są odpowiedzią na postulaty środowisk związanych z ratownictwem górskim. Przykładem może być nowelizacja przepisów umożliwiających służbom ratowniczym uzyskanie natychmiastowej informacji od operatorów sieci komórkowych umożliwiających lokalizację poszukiwanych osób. Upowszechnienie się telefonów komórkowych sprawiło, że ma go prawie każdy turysta, urządzenie takie można łatwo namierzyć. Dotychczas służby ratunkowe miały trudności z szybkim uzyskaniem takich informacji od operatorów sieci komórkowych. O powodzeniu akcji ratunkowej decyduje nie tylko odpowiedni sprzęt, ale także umiejętności i sprawność fizyczna podejmujących działania ratunkowe ludzi. Dlatego w interpelacji do Ministra Pracy i Polityki Społecznej zwróciłem się z pytaniem o możliwość utrzymania prawa do nabywania świadczeń emerytalnych w wieku 55 lat dla ratowników górskich.

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe podobnie jak inne grupy wchodzące w skład GOPR borykają się nadal z wieloma problemami. Działające w oparciu o ustawę o ochronie przyrody gospodarstwa pomocnicze przekazują część swoich dochodów – pochodzących z opłat za wstęp do Parków Narodowych – na działalność specjalistycznych organizacji ratunkowych. Projekt Ministerstwa Finansów zakłada ich likwidację i przekazywanie do budżetu państwa wszystkich zrealizowanych przez nie dochodów, przez co środki przeznaczone na działalność służb ratowniczych mogą zostać utracone.
Pomimo wielu obietnic, nadal nie ma zapewnionych źródeł finansowania śmigłowca wykorzystywanego przez TOPR, nieodzownego w akcjach ratunkowych w górach, ciągle trwają też starania o przejęcie bazy śmigłowcowej położonej w bezpośrednim sąsiedztwie Szpitala w Zakopanem gdzie stacjonuje helikopter – obecnie jest ona dzierżawiona od Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Rosnące zainteresowanie uprawianiem sportów zimowych i wiążący się z tym rozwój infrastruktury narciarskiej, wymaga zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim wybierającym taką formę aktywnego wypoczynku zimą. Niestety proponowane przez ustawodawcę zmiany nie zawsze konsultowane są z bezpośrednio zaangażowaną stroną – właścicielami wyciągów i stacji narciarskich. Konsekwencją tego jest wypracowywanie rozwiązań niedostosowanych do aktualnych warunków i możliwości właścicieli takich obiektów.
Nie ulega wątpliwości, że zapewnienie bezpieczeństwa ludzi wypoczywających w górach winno być priorytetem dla regionów takich jak Podhale, w których turystyka jest jedną z ważniejszych form działalności, i źródeł dochodu, tym bardziej, że turystów ciągle przybywa, podobnie jak możliwości i miejsc aktywnego wypoczynku.